Wist u dat zout in bijna alle voedingsmiddelen zit terwijl het van nature weinig in voeding voorkomt? Dit komt omdat wij het toevoegen. Dit gebeurde al eeuwen geleden, omdat er vroeger geen koelkasten en vriezers waren. Zout had vroeger zelfs de waarde van goud. In de tijd van de Romeinen werd er zelfs niet met geld betaald maar met zoutstaven. Zo kostbaar was zout waarschijnlijk.
Om voedsel toch lang te kunnen bewaren werden bepaalde technieken toegepast. Met name vlees en groenten werden ingezouten. Groenten werden met zout gefermenteerd waardoor ze dagen, weken en soms zelfs maanden bewaard konden worden. Voorbeelden van groenten zijn zuurkool of zoute amsoi. Vleessoorten die met zout gefermenteerd werden zijn zoutvlees en bokking maar ook vis zoals haring. Dit proces wordt nog steeds toegepast, ook in zuurgoedsoorten, augurken, zilveruitjes en Surinaams zuurgoed zoals komkommer op azijn of birambi manja.
In dit artikel leg ik uit waar zout vandaan komt en wat de invloed is van zout op onze voeding en gezondheid.
Wat is zout?
Zout wordt gewonnen uit zeewater. Als deze verdampt wordt, blijft er zeezout over. Dit zeezout wordt verwerkt tot keukenzout. Maar zout wordt soms ook gewonnen uit zoutmijnen. Dit zijn plaatsen waar vroeger zeewater stroomde.
Een andere naam voor zout is natriumchloride of sodium. Natriumchloride is de scheikundige benaming. Sodium is de Engelse naam voor zout en staat meestal ook op etiketten van producten vermeld.
In dit artikel beschrijf ik uitgebreid wat de functie van natrium in het lichaam en wat de functie van zout in de voeding is. Maar ook hoeveel de aanbevolen hoeveelheid per dag is en wat de gevolgen zijn bij te veel zout intake.
De verschillende soorten zout
- Keukenzout
- Jozo bewust of Lo Salt: Natrium is vervangen door kalium en magnesium. Dit is niet geschikt voor mensen met nierproblemen of mensen die bepaalde plastabletten of ontstekingsremmers gebruiken.
- Gejodeerd zout: jodium is een mineraal dat invloed heeft op de schildklier. Aan vrijwel al het keukenzout is jodium toegevoegd. Ook bakker zout, wat voor brood wordt gebruikt, bevat jodium.
- Alternatieven zoutsoorten zoals (Keltisch) zeezout, Himalaya zout bevatten geen jodium.. Deze alternatieve zeezouten zijn ook een aandachtspunt en niet geschikt voor mensen met nierproblemen. Bespreek dit altijd met uw huisarts of diëtist.
Gezondheidseffect van zout voor het lichaam
- Zorgt voor de vochtbalans
- Regelt de bloeddruk
- Regelt (samen met kalium, magnesium, chloride en fosfaat) de prikkeloverdracht van de spieren en zenuwcellen.
Wat is de functie van zout in de voeding?
- Als smaakmaker en smaakversterker.
- Houdbaarheid van voedingsmiddelen; zout zorgt ervoor dat voedsel niet zo snel bederft. Dit zit veel in kant- en klare maaltijden en ingeblikt voedsel. Ook in worsten, rauwe ham, kaassoorten, ingezouten vleessoorten en groeten zit zout.
- Bereiding van sommige voedingsmiddelen; bijvoorbeeld bij broodbereiding is zout nodig voor om het gistingsproces te versnellen en de elasticiteit van het deeg en de structuur van de korst te verbeteren. Bij kaas zorgt zout voor de aromavorming en samen met de melkbacteriën en enzymen voor de stevigheid van de kaas.
- Conserveringsmethode; inzouten van groenten en vlees (zoutvlees, haring, bokking, zuurkool, zoute amsoi, zuurgoedsoorten; augurken, zilveruitjes).
- Gefermenteerde voeding; soja sauzen (ketjapsoorten), zoutvlees, zoute vis, zoute amsoi, zuurkool, haring, bokking.
Natrium in het lichaam
Natrium of natriumchloride is een mineraal dat belangrijk is voor het lichaam. Samen met het mineraal kalium regelt natrium de vochtbalans in het lichaam. Daarnaast regulieren deze twee mineralen de bloeddruk; dit gebeurt in de nieren. Natrium en kalium zorgen er ook voor dat zenuwprikkels goed geleid worden en dat onze spieren goed samentrekken. Vrijwel al het zout dat via voeding het lichaam binnenkomt, wordt in het bloed opgenomen. Als er teveel zout in het lichaam is, wordt dit via urine afgescheiden.
Wat zijn de gevolgen van te veel zout?
Te veel zout is schadelijk voor het lichaam, met name voor mensen met een te hoge bloeddruk. Een te hoge bloeddruk verhoogt het risico op hart- en vaatziekten wat het risico op beroertes weer verhoogt. Bij te veel zout inname, kan het lichaam te veel vocht vasthouden (oedeem). Dit kan ook voor een verhoogde bloeddruk zorgen.
**Gezondheidswinst bij gebruik minder zout**:
- Verhoogde bloeddruk: voor elke 2.5 gram zout (1 gram natrium) neemt de bovendruk met 0,7-1,8 mmHg af en de onderdruk met 0,7 mmHg.
- Hart- en vaatziekten: minder zout eten verkleint de kans op HVZ.
- Gezondheidseffecten bij het eten van te veel zout:
- Nierziekten: veel zout kan leiden tot nierziekten. De nieren regelen de hoeveelheid zout in het lichaam. Wanneer er te veel zout wordt gegeten, moeten de nieren extra uren draaien om deze te verwerken zodat het overschot het lichaam via de urine verlaat. De nieren kunnen hierdoor beschadigingen oplopen.
- Maagkanker: uit onderzoek blijkt dat er een verband ligt tussen te veel zout en maagkanker.
- Bontontkalking: bij te veel zout in het eten, gaat een groot deel natrium samen met calcium via de urine uit het lichaam. Calcium is nodig voor opbouw en onderhoud van de botten en gebit. Hierdoor kan botontkalking ontstaan. Voorkom dat en zorg voor voldoende calcium en matig met zoutintake.
In verschillende keukens wordt er met veel zout gekookt of met producten die zout/natrium bevatten. Om het zoutinname te beperken, kun je het volgende doen;
- Beperk intake van deze producten.
- Voeg geen extra zout toe bij het koken van aardvruchten (aardappelen, napi,) bananen of in sommige culturen bij het koken van rijst of bami.
- Vervang zout/natrium voor verse kruiden.
- Bouw zoutintake langzaam af.
- Voeg geen extra zout aan maaltijden toe.
- Drop bevat een stofje die de bloeddruk kan verhogen. Dit stofje zit ook in zoethoutthee.
Recente reacties