Het superhelden genre is anno 2016 op een all-time record. De Marvel en DC Comics films vliegen ons om de oren met films zoals ‘Iron Man’, ‘Batman vs Superman’, ‘Captain America’, ‘Deadpool’ en ‘Thor’. Centraal in deze films staat vrijwel altijd dat de superheld de normale mens en de moderne westerse maatschappij waar die zich in bevindt, moet redden tegen zichzelf en vaak ook tegen een extern kwaad. Als wij in de hedendaagse maatschappij om ons heen kijken, valt het al snel op dat er genoeg situaties zijn waar wij een superheld kunnen gebruiken. Een superheld die sterker is dan een aanstormende trein en sneller dan het geluid. Wat ik mij afvraag met de recente ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld politiegeweld tegenover donkere mensen; waar is onze donkere superheld?
Superhelden komen letterlijk en figuurlijk in verschillende vormen en maten. Het uitgangspunt van iedere superheld is meestal hetzelfde. De superheld is er om de mensen in zijn directe omgeving te beschermen en de slechteriken een lesje te leren. De superheld is onaantastbaar, meestal moreel minder corrupt dan de normale mens en ook nog eens nagenoeg onkwetsbaar. Al deze elementen zorgen ervoor dat een superheld de strijd aan kan gaan met situaties waar normale mensen geen schijn van kans maken.
Niet alle superhelden zijn van die onverbeterlijke ‘goodguys’ die de wereld een betere plek willen maken. Althans, niet vanuit de gedachte dat de mens op een voetstuk wordt geplaatst en dat de superheld zich in dienst moet stellen van de mens. Sommige superhelden hebben een geheel eigen mening over hoe een perfecte wereld er volgens hen uitziet en schuwen het niet om hier en daar te manipuleren en slachtoffers te maken om hun doel te bereiken. Dit zijn de anti-helden. Ze zijn niet per se slecht, maar hebben ook niet het moraal kompas van een standaard superheld. Een goed voorbeeld van een dergelijk verschil in de traditionele superheld en de anti-held gedachtegang is te vinden in ‘X-Men’.
X-Men | Civil rights movement
Zoals veel superheldenfilms die vandaag de dag in de bioscoop verschijnen, begon ook ‘X-Men’ tientallen jaren geleden als een reeks strips. Waar gaat X-Men over en waar heeft deze franchise zijn succes aan te danken? X-Men staat centraal om mutanten en hun strijd om acceptatie in de maatschappij waar zij in leven. De meeste mutanten lijken in X-Men op normale mensen, maar hebben zeer uiteenlopende speciale gaven. Door deze gaven worden zij gevreesd en door normale mensen verafschuwt, waardoor er een strijd om het bestaansrecht van ieder soort begint.
Het bijzondere aan ‘X-Men’ is dat deze franchise als strip zijn twee hoofdpersonen heeft overgenomen naar de persoonlijkheden van twee belangrijke figuren die rond dezelfde tijd in de ‘Civil Rights Movement’ actief waren. Professor Charles Xavier is de pacifist die gelooft in de vreedzame co-existentie van mutanten naast mensen. Magneto is het militante figuur dat het niet pikt dat ‘zijn volk’ wordt onderdrukt door de normale mensen en zal de middelen niet schuwen om te vechten voor de rechten van de mutant. Je hoeft geen stripkenner te zijn om te zien dat de karakteristieken van Dr. Martin Luther King en Malcolm X zijn gebruikt voor de eerder genoemde twee hoofdpersonages in X-Men.
Helden van de samenleving
Superhelden bestaan niet alleen in strips en in films. De superhelden in de echte wereld hebben weliswaar niet dezelfde superkrachten als hun soortgenoten in de fictionele wereld. Toch kunnen zij zowel direct als indirect een grote invloed uitoefenen op mensen en situaties in hun omgeving. Hun daden en idealen zijn vaak ook niet tijdsgebonden en zullen altijd worden onthouden. Het afgelopen jaar hebben wij enkele (super)helden verloren in de vorm van Muhammad Ali, Prince, David Bowie en Johan Cruijff. Helaas zijn er nog meer bekende en minder bekende mensen overleden die dankzij hun uitgesproken persoonlijkheid, naast hun faam een zeker effect teweeg konden brengen in de maatschappij.
Muhammad Ali ken ik als de ontembare bokser die geen kans onbenut liet om zich uit te spreken over de slechte situatie waar donkere mensen in zijn tijd in verkeerden. We weten allemaal dat dit hem een combinatie van problemen en grote waardering heeft opgeleverd. Om deze reden zal Muhammad Ali altijd worden gezien als ‘The Greatest’.
Prince was als artiest net zo flamboyant als dat hij creatief was. Zijn kennis van diverse instrumenten, persoonlijkheid en manier van presenteren was een voorbeeld voor veel andere artiesten. Een mooie extra die ik jullie niet wil onthouden, is de bijeenkomst van de muzikale superhelden James Brown, Michael Jackson en Prince in 1983 die inmiddels alle drie er helaas niet meer zijn. (waarschuwing, zet je geluid zachter).
Whitewashing en integrated casting
Een superheld spelen is in mijn ogen een serieuze rol gezien de fanbase. Door de omzet en populariteit waar superheldenfilms tegenwoordig mee gepaard gaan, kan je als acteur in één klap een flinke boost krijgen in je carrière indien de film het goed doet. Waarom dit in superheldenfilms vooral het geval is, komt door het feit dat de fans de acteur identificeren met hun favoriete superheld. Denk maar aan Thor, Iron Man, Captain America en de recente X-Men franchise en hoe de acteurs nu verbonden zijn aan de rollen die zij spelen. Daarentegen is er geen één superheld van een andere etniciteit die een hoofdrol vertolkt op het witte doek. Krachtpatsers met een ander kleurtje zijn al snel het hulpje.
Als een superheld die in de strips of eerdere films wit was opeens vertolkt wordt door een zwarte acteur, is er hier vaak protest over. Het casten van een rol waarbij niet wordt gekeken naar de ethniciteit van de acteur heet ‘integrated casting’.
Een voorbeeld van integrated casting is de meest recente Fantastic Four film, waar een donkere acteur (Michael B. Jordan, red.) werd gecast voor één van de hoofdrollen van een traditionele witte superheld. De casting director en acteur konden op bakken kritiek rekenen van de trouwe ‘fans’.
Anderzijds worden vaak genoeg witte acteurs gebruikt voor rollen waarvan de fictieve karakters overduidelijk alles behalve wit horen te zijn vanwege het thema en demografie van de film. Dit wordt ‘whitewashing’ genoemd. Tom Cruise in ‘The Last Samurai’ is een voorbeeld van whitewashing. ‘Gods of Egypt’ vind ik een ander voorbeeld van whitewashing. Mijn voorstelling van goden in Egypte komt gewoonweg niet overeen met de filmposter die Hollywood heeft gebruikt voor deze film. (foto boven)
De laatste tijd wordt bij whitewashing ook meer en meer vraagtekens gezet. Wanneer er geklaagd wordt als een witte rol vertolkt wordt door een donkere acteur, is het hypocriet dat wij het maar moeten accepteren dat een niet-witte rol wordt vertolkt door een witte acteur.
Afgaande op onlangs verschenen films lijkt Hollywood nog steeds te bang om sterke rollen te geven aan donkere en andere niet-witte acteurs. God forbid als ze in een leidende superheldenrollen worden gecast. De enige rollen waar donkere acteurs aan de bak komen zijn komische rollen en rollen waar ze als vrouwen gekleed gaan (cooning, red.). Dit is waarschijnlijk het minst bedreigend voor de gevestigde orde in Hollywood. Wij hoeven dus nog een tijd niet te denken aan Idris Elba als James Bond.
Magical Negro
Een ander fenomeen dat in Hollywood rond de eeuwwisseling steeds terugkeerde in films, was de ‘magical negro’. De magical negro is een personage in een film met mystieke of magische krachten wiens enig bestaansrecht het helpen van de witte hoofdpersoon lijkt te zijn. De zwarte filmregisseur Spike Lee verzon deze term in 2001, omdat hij deze film stereotype zat was. Zodra de magical negro zijn rol heeft voltooid, verdwijnt hij vaak even mysterieus als hoe hij opkwam weer van het toneel. Denk maar aan films als ‘The Green Mile’, ‘The legend of Bagger Vance’, en ‘Legendary’(zie foto boven). De laatste paar jaar kan ik gelukkig geen films bedenken waar de magical negro werd ingezet om de witte held in de film verder te helpen. Dit is wat mij betreft al een kleine overwinning naar het ultieme doel toe, een eigen superheld met karakter.
Black Panther
Als er één sterke donkere superheld is waar ik meer van wil zien, dan is het wel Black Panther, tevens koning en beschermheer van het fictieve land ‘Wakanda’ in Afrika. Black Panther werd in de jaren ’60 geïntroduceerd aan de striplezers van Amerika en heeft een aanzienlijke tijd goed gedraaid als het enige donkere alternatief op de witte superhelden die in die tijd vooral werden gepubliceerd. In de meest recente ‘Captain America: Civil War’ is Black Panther ook al te zien als personage. Daar heeft hij echter nog maar een bijrol. Dat verandert allemaal in 2018, waarin hij zijn eigen film krijgt. En dat na maar 52 jaar. Er is langzaamaan verandering op komst, zelfs in Hollywood. Ik zal in zeker Black Panther in de bioscoop kijken, ook al verwacht ik niet dat er iets gebeurt zoals in deze video, waarin Captain America heel brutaal regels wilt opdringen aan Black Panther in Afrika. Niet zo slim!
Toekomst
Ik hoop vurig dat wij minder magical negroes zien en meer donkere superhelden. Als deze positieve trend zich blijft voortzetten, worden er vast uiteindelijk meer serieuze rollen toebedeeld aan donkere acteurs. Op die manier hebben wij geen fictieve superhelden nodig en kunnen wij onszelf al sneller als superheld gaan zien en ook zo gedragen voor onze naasten. Als er namelijk één ding is wat donkere mensen in de huidige maatschappij kunnen, gebruiken is het een gevoel van dat wij ons ook speciaal mogen voelen. Als fan van het genre kijk ik uit naar meer superhelden waar ik mij mee kan identificeren en hopelijk vind jij het als lezer ongeacht kleur, ook getuigen van meer diversiteit en diepte op het witte doek.
Recente reacties