Om bij het begin van leiderschap te beginnen: Wanneer ben je een leider? Volgens de Van Dale is een leider, jawel, iemand die leidt. Dat zegt dus eigenlijk niet zoveel. In ieder geval moeten er dus volgelingen zijn, anders valt er niets te leiden. Is het dan zo hoe meer volgelingen hoe beter het leiderschap?
Ondanks dat goed leiderschap enigszins subjectief is, kunnen we naar mijn mening veel leiders opnoemen waarbij we ontkennend kunnen antwoorden op deze vraag. Maar wat maakt dan dat ze toch volgelingen krijgen?
Volgelingen
Uit de geschiedenis blijkt dat je veel volgelingen kan creëren met de juiste ‘marketing’, ongeacht de aard van je boodschap. Om maar een duidelijk voorbeeld hiervan te geven; de welbekende Adolf Hitler. Een beter woord voor zijn ‘marketing’ is natuurlijk eigenlijk propaganda. Laat het duidelijk zijn dat ik absoluut niet achter zijn ideologie sta en zijn daden zeker niet goedkeur. Hij heeft echter wel ontzettend veel volgelingen gekregen, dus er moest iets zijn waardoor mensen achter hem stonden. Ook kunnen we wel aannemen dat niet al zijn volgelingen van jongs af aan dezelfde ideologie nastreefden, dus heeft deze leider ervoor gezorgd dat ze ook nog tegen hun eigen principes, normen en waarden hebben gehandeld. Wat maakt dan dat volgelingen dit doen?
Milgram experiment
De psycholoog Stanley Milgram wilde onderzoeken hoe bereid mensen zijn om te gehoorzamen aan een gezaghebbend persoon, zelfs als dit inging tegen de eigen normen en waarden. Hij liet de deelnemers, met een leeftijd tussen 20 en 50 jaar, geloven dat ze meededen aan een experiment naar de invloed van straf bij leren. Een acteur die in het complot van het echte experiment zat om de gehoorzaamheid te testen, moest woordparen leren en bij elk fout antwoord werd hij zogenaamd gestraft. De straf was een stroomstoot en moest worden toegediend door de deelnemer, die in een andere kamer zat met knoppen waarmee hij de stroomschok toediende en dit dus als waarheid aannam. Deze stroomstoot liep bij elk fout antwoord steeds meer op, tot een levensgevaarlijk voltage aan toe. De acteur maakte regelmatig een fout en hoe zwaarder de schok, hoe harder hij het uitschreeuwde en zelfs smeekte om te stoppen. Tijdens het experiment wilden sommige deelnemers ermee stoppen, maar de onderzoeker moedigde de deelnemer aan om door te gaan, met als argumenten dat ze geen keuze hebben en dat het noodzakelijk is voor het experiment om door te gaan. Uiteindelijk heeft 65% van de deelnemers de meest zware schok toegediend en de deelnemers bleken gehoorzamer als de onderzoeker gekleed was in een witte doktersjas, dan wanneer hij ‘normale’ kleding droeg.
Autoritair leiderschap in organisaties?
Autoriteit zorgt dus voor gehoorzaamheid, ongeacht of iets tegen je eigen principes ingaat. Een verklaring voor dit gedrag kan zijn dat we gehoorzaamheid nodig hebben om te kunnen overleven als groep. Tevens speelt het onbetwiste geloof in een ‘expert’ en het handelen onder verantwoordelijkheid van een ander mee. Deze factoren spelen onder andere mee bij volgelingen van bijvoorbeeld bedenkelijke leiders. Autoritair leiderschap zorgt dus wel voor gehoorzaamheid, echter is het nu natuurlijk niet de bedoeling dat u uw ‘volgelingen’ ethisch onverantwoorde acties laat uitvoeren. Voor optimale ontwikkeling van de werknemers alsmede uw organisatie is deze benadering namelijk niet aan te raden. Wat wel werkt zal in één van de komende artikelen worden besproken. Een leider worden met volgelingen is dus makkelijk te realiseren, maar leiderschap met innovatieve, creatieve en intrinsiek gemotiveerde werknemers is een tweede.
Recente reacties