‘Je dient maar te luisteren! ‘Ík ben de ouder hier’, óf op die momenten wanneer je als kind, je misschien een klein beetje aanstelt maar je toch echt verdrietig voelt, de woorden ‘wil je iets om te huilen?!’
Ik durf het bijna niet hardop te zeggen, maar dit zijn uitspraken die onder andere wij Surinamers, Curaçaoënaars en mensen van de eilanden vast herkennen. Of dat nou is omdat we ze hebben gehoord van onze eigen -old ass generation- ouders, of omdat we de woorden misschien zelfs zonder ons ervan bewust te zijn, hebben geuit naar onze kinderen of neefjes of nichtjes. Persoonlijk herken ik het zeker. Vanuit het perspectief van het kind ben ook ik aan het ontvangende uiteinde geweest hiervan. En in combinatie met wat ik bijvoorbeeld op mijn werk in de jeugd hulpverlening tegenkom, denk ik dat het toch tijd is er eens over te praten. Zonder te willen oordelen.
Ouders die ongetwijfeld hun uiterste best hebben gedaan, de beste versie van ‘hun best’ die zij op dat moment konden en kenden. Hetgeen wat zij weer van hun ouders hebben geleerd, zij die ook weer van hun ouders hebben geleerd in tijden dat het leven nóg moeilijker en zwaarder was. Tijden waarin elk teken van emotie werd gezien als zwakte en elke uiting van gevoelens kon leiden tot straf. Toen het leven voor een groot deel bestond uit overleven. En als je wil overleven moet je je emoties soms uitschakelen.
Nature vs. nurture
Ik zeg niet dat het niet goed kan zijn soms je emotie opzij te zetten, want het leven behoeft ook ratio. Zonder te zeggen dat een beetje tough love soms vruchtbaar kan zijn, is het enorm belangrijk om na te denken over de gevolgen van het 'niet mogen uiten van je emoties' als het herhaaldelijk voorkomt, en rekening te houden met de behoeften van het kind. Ook de leeftijd waarop een kind deze woorden te horen krijgt is van invloed op de ontwikkeling als het gaat om emotieregulatie. Hier moeten we in acht nemen dat de mate van invloed en problemen die kunnen ontstaan ook afhankelijk is van de genetische predispositie van een kind. Je hebt kwetsbare kinderen, en minder kwetsbare kinderen.
Een probleem
Wat ik dus wel zeg, is dat het niet valideren en negatief labelen van emoties in de opvoeding kan leiden tot emotieregulatieproblemen, in het ergste geval een bedreigde of persoonlijkheidsontwikkeling, die zich kan door-ontwikkelen tot bijvoorbeeld borderline bij jong volwassenen vanaf 18 jaar.
Er bestaan verschillende groepen persoonlijkheidsstoornissen met allemaal hun eigen kenmerken, maar één voor één komen ze tot uiting in onaangepaste, soms starre denk- en gedragspatronen, en moeite met controle over emoties. Ook moeizame relaties en omgang met anderen is een veel voorkomend aspect. Van emotieregulatieproblematiek kun je de betekenis in het woord zelf vinden. Moeilijkheden in het reguleren van emoties. Emoties horen nou eenmaal bij het leven. Ze zijn soms al moeilijk genoeg en als je hier problemen in ervaart, kan het leven heel zwaar worden. Ik kan nog uren doorgaan over hoe emoties komen en gaan, hoe je emoties soms gewoon moet laten ‘zijn’ zonder er verder over te oordelen en over hoe mooi emoties het leven kunnen maken maar dan dwaal ik te veel af van de kern;
‘De invloed van een negatieve reactie van de omgeving bij een opgroeiend kind die zijn of haar emoties toont’.
Nurture
Zie wat het is; jonge kinderen leren met emoties omgaan door middel van hun omgeving. Het is zelfs zo dat ouders en omgeving in de vroege kinderjaren kinderen bevestigen in wat ze voelen en zo helpen hun eigen emoties te leren herkennen door ze bijvoorbeeld te benoemen. Denk aan een moeder die zegt ‘och kindje, ben je verdrietig’ wanneer het dreumesje huilt na een val. Het kind kan zich nog niet goed verbaal uiten en moeder reageert op zijn ‘schreeuw’ om hulp. Of als het kind stampvoetend meeloopt na te horen hebben gekregen dat ze nu toch echt naar huis moeten na een leuke dag in de speeltuin, geeft de moeder aan dat ze ziet dat het kind boos is.
Het kind leert emoties herkennen, maar ook dat emoties er mogen zijn. Belangrijker nog, het kind leert en ziet dat er wordt gereageerd op deze inzage in zijn of haar emoties. Het kind wordt getroost, er wordt gekeken naar hoe het kind kan afkoelen. Validatie. Een belangrijke term dus.
Recente reacties